Í dag er 17. júlí og það er merkisdagur í sögu Síldarvinnslunnar. Hinn 17. júlí árið 1958 eða fyrir réttum 60 árum var í fyrsta sinn tekið á móti hráefni til vinnslu í síldarverksmiðju Síldarvinnslunnar. Þennan dag átti sér einnig stað hörmulegt banaslys í þróm verksmiðjunnar þegar ungur vélvirki, Þorsteinn Jónsson, fórst. Slysið skyggði svo sannarlega á þá gleði sem ríkti vegna tilkomu nýrrar síldarverksmiðju og þeirra þáttaskila sem voru að eiga sér stað í atvinnusögu Neskaupstaðar.

 

Því miður er umrætt banaslys ekki hið eina í sögu Síldarvinnslunnar. Alls hafa 12 menn látist í starfi hjá fyrirtækinu á þeim 60 árum sem það hefur starfað. Þar af létust sjö í snjóflóðunum 20. desember 1974. Í dag kl. 16 verður efnt til stuttrar samkomu í Safnahúsinu í Neskaupstað þar sem meðal annars verða kynntar hugmyndir um samkeppni um gerð minningarreits á grunni gömlu síldarverksmiðjunnar og verður reiturinn helgaður öllum þeim sem látið hafa lífið við störf hjá Síldarvinnslunni.

 

Hér á eftir fylgir minningargrein sem Hlífar Þorsteinsson ritaði um föður sinn sem fórst fyrir réttum 60 árum:

 

Fæddur í Neskaupstað 27. ágúst 1934

Látinn 17. júlí 1958

Vélvirki í Neskaupstað.

 

Starfsmaður vélaverkstæðis Dráttarbrautarinnar hf í Neskaupstað, lést af slysförum við byggingu síldarverksmiðju Síldarvinnslunnar hf, SVN,  í Neskaupstað.

 

Nú í morgunsárið voru liðin 60 ár frá því strákurinn hann faðir minn, Þorsteinn Jónsson, varð fyrir slysi við byggingu síldarverksmiðju Síldarvinnslunnar, SVN, og lést. Mikið kapp hafði verið í mönnum að koma þessu nýja fyrirtæki áfram og síldarverksmiðjunni í gang, þar sem stutt var eftir af síldarvertíðinni og sumarið senn á enda. Uppúr miðnætti var byrjað að landa síld úr fyrsta bátnum, nýbyggð þró sem síldinni var safnað í þoldi ekki þungann og sprakk. Pabbi var að vinna við að koma færibandi saman sem flytja átti síldina inn í verksmiðju, að ég best veit var hann með rafsuðuhjálm fyrir andlitinu og að rafsjóða við færibandið þegar þróarveggurinn féll yfir hann og síldin í þrónni þar á eftir. Hann hefur líklega ekki haft hugmynd um hvað var að gerast. Þessi dagur, 17. júlí 1958, hefur verið talinn fyrsti starfsdagur Síldarvinnslunar og því ekki hægt að minnast á þennan gleðidag hvað fyrirtækið varðar án þess að hafa slysið og þar með sorgardaginn með í þeirri umræðu. 

 

Ég leyfi mér að segja strákurinn,  þar sem hann fékk ekki nema 23 ár hér á jörð, þrátt fyrir fá ár tókst honum að framkvæma ótrúlega margt.

 

Hann var mikill fjölskyldumaður, vann mikið til þess að koma sér og sínum áfram, þurfti að eiga fyrir því sem hann keypti, var mikill útivistar- og náttúruunnandi, gekk á fjöll sumar sem vetur. Hann var mikill skíðamaður og varð m.a. Austurlandsmeistari á skíðum 1950  þá 15 ára gamall. Hann var mikill hagleiksmaður og smíðaði ásamt félaga sínum Bjarna (Banna) Björgvinssyni indíánakanó, en báturinn er úr eikargrind klæddur segldúk. Að beygja eik er ekki auðvelt, til þess þurftu þeir fyrst að smíða sér gufustokk til þess að hita eikarlistana með vatnsgufu, steinolíuprímusar voru notaðir til þess að hita vatnið inni í stokknum svo af yrði gufa, þegar eikarlistarnir voru svo nægilega heitir var hægt að beygja þá til í rétt form. Ýmsar siglingar var svo farið í á kanónum t.d. um Mývatn. Þessi kanó er enn til og hangir uppi í bílskúrnum hjá mér, mín bíður svo það verkefni að pússa hann upp og lakka að nýju. 

 

Mamma og pabbi hófu búskap í húsi móðurafa og ömmu að Urðarteigi 21 á Norðfirði, þau innréttuðu sér íbúð í útenda hússins sem þá var nýlega byggt og ekki fullklárað, eins og títt var á þeim árum. Pabbi var þá að ljúka námi í vélvirkjun og hugði á frekara nám í vélfræðum. Á þessum árum var ekki alltaf auðvelt að fá allt sem þurfti, hann smíðaði því m.a. olíukynta ketilinn sem hitaði bæði vatnið, sem rann um ofnana sem hituðu húsið, og neysluvatnið.

 

Eðlilega man ég ekki mikið eftir pabba enda var ég bara tveggja ára þegar hann dó, ég man þó eftir nokkrum punktum, einn er þegar hann var að hjálpa vini sínum Gísla Bjarnasyni (á Hólum) að laga Willisinn hans við bílskúr þeirra Hólabræðra, Willisinn var með rauðum brettum sem voru orðin upplituð. Þetta var á góðviðrisdegi sennilega rétt fyrir slysið, litli strákurinn var eitthvað að sniglast í kringum þá og fékk því verkefni en það var að mála brettin á Willisnum, sem varð skærrautt og fallegt, en það stóð ekki lengi, brettið varð fljótt eins upplitað aftur, svo litli strákurinn varð ekki ánægður. Málningin sem ég hafði fengið til þess að mála með og gerði brettið glansandi fallegt var að sjálfsögðu vatn, sem gufaði fljótt upp í góða veðrinu. 

 

Hlífar Þorsteinsson 

 

Bjarni Ólafsson AK. Ljósm. Húnbogi Sólon GunnþórssonSíðustu þrjá- fjóra dagana hefur verið kolmunnakropp í Rósagarðinum. Heimasíðan ræddi við Gísla Runólfsson skipstjóra á Bjarna Ólafssyni AK og var hann sæmilega sáttur. „Það hefur verið veiði síðustu dagana. Til dæmis voru skipin að fá 100-300 tonn í holi í gær. Við erum komnir með 1.000 tonn í þremur holum. Það er togað í um það bil sólarhring og híft á kvöldin. Nú eru sex skip hér á miðunum en það eru Börkur, Beitir, Hákon, Kap og Ísleifur auk okkar. Einhver skip eru byrjuð makrílveiðar og þá fækkar á kolmunnanum. Þau eru að veiða makríl norður undir Jan Mayen og eitthvað hefur fengist þar. Í dag er heldur dauft hjá okkur hvað veiðina varðar en þetta er svona á kolmunnanum; það er oft dagamunur á veiðunum,“ segir Gísli.

 

Hákon EA landaði um 800 tonnum af kolmunna í Neskaupstað í gær.

 

Að sjálfsögðu var boðið upp á tertu um borð í
Vestmannaey  þegar 10 milljarða múrinn hafði
verið rofinn. Á myndinni er Birgir Þór Sverrisson
skipstjóri að búa sig undir að skera fyrstu sneiðina.
Ljósm. Arnar RichardssonVestmannaey VE kom úr sinni 44. veiðiferð á árinu sl. þriðjudagskvöld. Skipið var með fullfermi af ýsu og þorski eða um 70 tonn. Þessi veiðiferð var merkileg að því leyti að með henni fór aflaverðmæti skipsins yfir 10 milljarða múrinn en afli skipsins á þeim rúmlega 11 árum sem það hefur verið gert út er 39.440 tonn. Það er útgerðarfélagið Bergur-Huginn, dótturfélag Síldarvinnslunnar, sem gerir Vestmannaey út.

 

Skipstjóri á Vestmannaey frá upphafi hefur verið Birgir Þór Sverrisson og sló heimasíðan á þráðinn til hans og spurði hverju mætti þakka þennan ágæta árangur sl. 11 ár. „Ég veit það ekki, en ugglaust má nefna ýmsa samverkandi þætti. Það hefur ávallt verið lögð áhersla á að nýta kvótann eins vel og kostur er á og einnig hefur verið kappkostað að fá sem hagstæðust verð fyrir aflann. Skipið hefur reynst frábærlega vel og áhöfnin er samhent og dugleg – það er varla hægt að hugsa sér betri mannskap. Fyrstu árin voru fiskverð stundum há en kvóti takmarkaður en eftir að Síldarvinnslan festi kaup á útgerðarfélaginu hefur meiri kvóti verið til ráðstöfunar og mikil fiskgegnd að undanförnu hefur hjálpað til. Við höfum ekki róið ofboðslega stíft en sannleikurinn er sá að við höfum fiskað fyrir tuttugu földu kaupverði skipsins á þessum 11 árum. Það er bara nokkuð gott. Fyrstu árin var aflaverðmæti gjarnan 750 til 800 milljónir á ári en nú hin síðari ár hefur það verið um milljarður. Eitt árið fórum við reyndar í 1.200 milljónir. Bergur – Huginn gerir einnig út systurskipið Bergey og aflinn hefur verið svipaður hjá þeim. Vestmannaey hóf veiðar í apríl 2007 en Bergey ekki fyrr en í ágúst þannig að ég reikna með að þeir rjúfi 10 milljarða múrinn seint á árinu,“ segir Birgir.

 

Vestmannaey og Bergey hafa verið að ýsuveiðum að undanförnu út af Ingólfshöfða og á Stokksnesgrunni. Samkvæmt venju var afli heldur tregur fram eftir júní en síðustu vikurnar hefur verið mok. „Ýsan fer alltaf að veiðast eftir að hún kemst í síldarhrognin,“ segir Birgir.