Breyttar göngur makrílsins en vel heppnuð vertíð þrátt fyrir það

Details

Dagsetning: 22. September 2020

Gera má ráð fyrir að makrílvertíðinni sé lokið og hafa makrílskipin snúið sér að síldveiðum. Heildarkvóti íslenskra skipa á vertíðinni var 148.400 tonn og eru 18.900 tonn óveidd. Í fyrra nam makrílveiði Íslendinga 125.500 tonnum.

Makríllinn breytti göngum sínum í ár ef miðað er við síðustu ár. Hann gekk í afar takmörkuðum mæli upp á landgrunnið og vestur eftir allt til Grænlands eins og hann hefur gert undanfarin ár. Að þessu sinni hélt hann sig í mestum mæli lengst austur af landinu og reyndar mest á alþjóðlegu hafsvæði sem flestir þekkja undir nafninu Síldarsmugan. Það þurfti því að sækja aflann mun lengra en þurft hefur á undanförnum árum.

Alls lögðu um 20 íslensk skip stund á makrílveiðarnar í ár en vegna hins breytta göngumynsturs stunduðu smábátar nær engar veiðar.

Til að bregðast við því hve langt var að sækja makrílinn var myndað einskonar veiðifélag þeirra fjögurra skipa sem lönduðu til vinnslu hjá Síldarvinnslunni í Neskaupstað. Skipin voru Beitir NK, Börkur NK, Bjarni Ólafsson AK og Margrét EA. Afla skipanna var hverju sinni dælt um borð í eitt þeirra sem síðan flutti hann að landi til vinnslu. Skiptust skipin á að taka aflann um borð. Með þessu fyrirkomulagi urðu minni frátafir frá veiðum og aflinn barst ferskari til vinnslu. Samtals lönduðu þessi skip 41 sinni á makrílvertíðinni og þar af voru 39 landanir hluti af veiðisamstarfinu. Skipin fjögur lönduðu 38.500 tonnum af makríl á vertíðinni og var verðmæti aflans tæplega 2.764 milljónir króna. Á sama tíma lönduðu skipin 4.600 tonnum af síld, sem fékkst sem meðafli, að verðmæti 205 milljónir króna. Þannig voru heildarverðmæti makríl- og síldarafla hjá þessum fjórum skipum í júlí og fram til 10. september 2.980 milljónir króna. 

Þegar leið á vertíðina varð ljóst að skipin þyrftu í einhverjum mæli að landa erlendis svo unnt yrði að ná kvótanum. Samtals voru landanir erlendis níu talsins og var rúmlega 10.000 tonnum af makríl landað í Færeyjum og Noregi. 

Mikilum meirihluta makrílafla skipanna var landað í fiskiðjuver Síldarvinnslunnar í Neskaupstað eða rúmlega 28.000 tonnum. Í fiskiðjuverinu er unnið á þremur vöktum og eru um 25 starfsmenn á hverri vakt auk verkstjóra, vélstjóra og iðnaðarmanna. Gengnar eru 12 tíma vaktir og í fullum vaktamánuði þegar hráefnisöflun er stöðug vinnur hver starfsmaður á um 20 vöktum. Hér er um að ræða mikla vinnu sem gefur góðar tekjur. Vinnsla makrílsins gekk vel alla vertíðina og á síðustu dögum hafa verið tíðar útskipanir á frystum makríl í Norðfjarðarhöfn.

Makrílafli skipanna sem lögðu upp hjá Síldarvinnslunni var sem hér segir (miðað er við landaðan afla hvers skips, en hafa ber í huga veiðisamstarfið):

                                    Börkur NK                 11.203 tonn

                                    Beitir NK                    10.293 tonn

                                   Bjarni Ólafsson AK       7.724 tonn

                                   Margrét EA                   9.233 tonn  

Þess skal getið að Börkur var það íslenska skip sem landaði mestum afla á vertíðinni og Beitir landaði fimmta mestum afla.

Síldarstemmningin hefur breyst

Details

Dagsetning: 21. September 2020

Reykurinn frá mjöl- og lýsisverksmiðjunum heyrir sögunni til.
Ljósm. Sigurður ArnfinnssonNú ríkir síldarstemmning í Neskaupstað en sú stemmning er að mörgu leyti ólík þeirri stemmningu sem ríkti á hinum svonefndu síldarárum á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar. Ef litið er til baka og einkenni síldaráranna skoðuð kemur í ljós hve vinnslan var frábrugðin því sem nú gerist. Á sjöunda áratugnum voru síldarskipin fjölmörg og hvert skip gat tekið takmarkaðan afla. Síldarbátar voru sífellt á ferðinni og þegar brældi leituðu þeir hafnar og safnaðist þá mikill fjöldi báta saman í höfnum helstu síldveiðistaðanna. Söltunarstöðvarnar voru fjölmargar og voru til dæmis sex slíkar í Neskaupstað þegar þær voru flestar. Lengi vel var síldin söltuð undir berum himni og var söltunin svo sannarlega vinnuaflsfrek. Drjúgur hluti síldarinnar sem veiddist fór til mjöl- og lýsisframleiðslu og á síldarárunum fór ekkert á milli mála hvenær slík vinnsla fór fram – reykjarmökkurinn frá síldarverksmiðjunum einkenndi alla helstu síldarstaðina. Síldarárin svonefndu voru svo sannarlega eftirminnilegt tímabil fyrir alla þá sem upplifðu þau.

Síldarstemmning nútímans er mjög frábrugðin þeirri stemmningu sem ríkti á síldarárunum. Skipin sem stunda veiðarnar eru fá en burðarmikil og vel útbúin til veiðanna. Á hverjum síldarstað er einungis eitt fyrirtæki sem tekur á móti síld til vinnslu – að langmestu leyti er síldin fryst og það er einungis brottkast frá manneldisvinnslunni sem fer til mjöl- og lýsisvinnslu. Þá ber að nefna að reykjarmökkurinn frá fiskimjölsverksmiðjunum heyrir sögunni til. Söltun á síld, sem áður var mikilvægur þáttur síldarvinnslunnar, fer einungis fram á Fáskrúðsfirði og það reyndar í sáralitlum mæli miðað við það sem gerðist á síldarárunum. Allir íbúar síldveiðistaðanna börðu silfur hafsins augum á síldarárunum en nú þarf töluvert að hafa fyrir því að sjá þennan fisk sem hefur haft svo mikil áhrif í sögunni. Það má með sanni segja að síldarstemmningin hafi breyst, en hún er engu að síður enn til staðar.

Á yfirstandandi síldarvertíð hafa hingað til einungis þrjú síldveiðiskip landað til mannveldisvinnslu hjá Síldarvinnslunni  í Neskaupstað en það eru Börkur NK, Beitir NK og Margrét EA. Fjórða skipið sem landar þar síld er Hákon EA en þar er aflinn frystur um borð. Sl. laugardag hófst vinnsla á 1.200 tonna afla sem Beitir kom með og lauk vinnslu úr honum sl. nótt. Þá hófst löndun úr Margréti sem komin var með 890 tonn. Reiknað er með að vinnslu úr Margréti ljúki í nótt en Börkur er þegar kominn til hafnar með 1.200 tonn og hefst þá vinnsla á þeim afla.

Það er löngu liðin tíð að síld sé söltuð utan dyra.
Ljósm. Kristján Vildmundarson  Nú á tímum er öll áhersla lögð á að frysta síldina.
Ljósm. Hákon Ernuson

Líf og fjör í Norðfjarðarhöfn

Details

Dagsetning: 18. September 2020

Frá Norðfjarðarhöfn í gær. Ljósm. Smári GeirssonÞað hefur svo sannarlega verið mikið um að vera í Norðfjarðarhöfn síðustu dagana. Veiðiskip koma og fara og flutningaskip koma og lesta afurðir. Alls staðar eru menn að störfum við löndun eða útskipun. Verðmætin sem fara um höfnina eru ótrúlega mikil og vinnslustöðvarnar hafa vart undan að taka á móti aflanum.

Frá Norðfjarðarhöfn í morgun. Ljósm. Smári Geirsson Ekki var síður mikið um að vera við höfnina í morgun. Þá var enn verið að vinna síldina úr Margréti, ísfisktogarinn Bergey VE var kominn til löndunar með góðan afla og hamast var við að landa frystri síld úr Hákoni. Jafnhliða var unnið áfram við útskipun á frystum makríl. Börkur beið í höfninni eftir að röðin kæmi að honum að halda út á síldarmiðin en Beitir NK hélt til veiða í morgun. Síldveiðin er það góð og miðin í svo mikilli nálægð að einungis eitt skip er að veiðum hverju sinni. Við bryggju hinnar nýju netagerðar Hampiðjunnar lá síðan grænlenska skipið Polar Amaroq og naut þjónustu netagerðarmannanna.